Helix aspersa , Χοχλιός

Helix Aspersa , περιοχή αρχαίας Θουρίας, Αιθαία, 7 Νοέμβρη 2013

Πρόκειται για το πιό διαδεδομένο, εδώδιμο σαλιγκάρι της ευρύτερης περιοχής της αρχαίας Θουρίας. Για πρώτη φορά, το είδος περιγράφηκε ως Helix Aspersa από τον O. F. Müller το 1774. Το Helix Aspersa στα λατινικά σημαίνει «διάστικτο σαλιγκάρι».Το όνομα Helix Aspersa διατηρείται σε πολλές επιστημονικές αναφορές και ειδικά σε επίπεδο ζωοτεχνικό και εμπορικό. Κοινά ονόματα του είδους είναι Escargot petit gris στα γαλλικά, Brown garden snail στα αγγλικά και στην Ελλάδα Κρητικός κοχλιός.
Το σαλιγκάρι είναι γαστερόποδο πνευμονοφόρο μαλάκιο που το σώμα του προφυλάσσεται από ένα περιελιγμένο όστρακο. . Έχει μακρόστενο σώμα που προεξέχει εν μέρει από το κέλυφος και κεφάλι,το οποίο φέρει δύο ζευγάρια κεραιών που συστέλλονται. Τρέφεται με φυτικές ύλες (χορτάρι, βλαστάρι) τις οποίες αποσπά από το υπόστρωμα χρησιμοποιώντας την γλώσσα του (που φέρει κερατώδεις σχηματισμούς σαν δόντια) ενώ κινείται αργά αφήνοντας ίχνη βλέννας και εμφανίζεται κυρίως τις βροχερές μέρες.

Τα σαλιγκάρια δραστηριοποιούνται όταν επικρατεί υγρασία (π.χ μετά την βροχή, κατά την διάρκεια της νύχτας) ενώ όταν οι συνθήκες είναι υπερβολικά ξηρές υποχωρούν στο εσωτερικό του κελύφους και σφραγίζουν την είσοδο με ένα είδος προσωρινού καλύμματος από αποξηραμένη βλέννα, το επίφραγμα. Σε αυτή την κατάσταση τα σαλιγκάρια βρίσκονται σε μια κατάσταση «νάρκης» και μπορούν να επιβιώσουν χωρίς νερό για μήνες.
Το κέλυφος των ώριμων ατόμων μπορεί να φτάσει στα 30 mm ύψος και στα 35,5mm διάμετρο. Το σχήμα του είναι κωνικοσφαιρικό και κυρτό στην κορυφή.
Περιελίσσεται δεξιόστροφα γύρω από έναν κεντρικό άξονα, τον στυλίσκο, σχηματίζοντας 4-5 σπείρες χωρίς να σχηματίζει ομφαλό. Το χρώμα και το πάχος του ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία του ζώου και το περιβάλλον. Συνήθως, είναι κιτρινοκάστανο και παρεμβάλλονται σκούρες ζωνώσεις που ποικίλουν σε αριθμό και πλάτος.
Το Helix Aspersa προτιμά υγρές περιοχές με ήπιο κλίμα, ελαφρύ έδαφος και χαμηλό υψόμετρο, αν και μερικές φορές συναντάται και σε υψόμετρο 1000 m . Απαντά σε ένα ευρύ φάσμα βιοτόπων, συμπεριλαμβανομένων των κήπων, των πάρκων, των αγρών, των διαχωριστικών φρακτών και των δασών. Προτιμά τα ασβεστούχα εδάφη για τη λήψη ασβεστίου το οποίο είναι απαραίτητο για την
κατασκευή του κελύφους του και την αναπαραγωγική δραστηριότητα .
Επίσης οικολογικές μελέτες έχουν αποδείξει τη συσχέτιση της δομής και της χημικής σύστασης του εδάφους με τη γεωγραφική εξάπλωση και την αφθονία των σαλιγκαριών. Οι κυριότεροι παράγοντες είναι η περιεκτικότητα του εδάφους σε άργιλο και άμμο, το pH, η οργανική ύλη καθώς και η περιεκτικότητα του εδάφους σε ασβέστιο – ανθρακικά άλατα και μαγνήσιο .

Το Helix aspersa αποτελεί ένα από τα πιο επιτυχημένα είδη «εποικιστών» μεταξύ των χερσαίων γαστερόποδων, κάτι που αποδίδεται στην εξαιρετική του προσαρμοστικότητα η οποία είναι απόρροια του βιολογικού του κύκλου και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του αναπαραγωγικού του συστήματος, όπως π.χ. το πολλαπλό ζευγάρωμα .

Ανατομία ενός σαλιγκαριού:
1: Κέλυφος 2: συκώτι 3:πνευμόνι 4: πρωκτός 5: αναπνευστικοί πόροι 6: Μάτι 7: πλοκάμι 8: εγκεφαλικά γάγγλια 9: σιελογόνοι αγωγοί 10: Στόμα 11: πρόλοβος 12: σιελογόνοι αδένες 13: γεννητικοί πόροι 14: πέος 15: κόλπος 16: 17 βλεννογόνος αδένας, σάλπιγγα 18: βελάκια SAC 19:πόδι 20:στομάχι 21:νεφρά 22: μανδύας 23: Καρδιά 24: σπερματικός πόρος

Τα σαλιγκάρια είναι ερμαφρόδιτα. Αυτό σημαίνει ότι κάθε σαλιγκάρι διαθέτει τόσο αρσενικά όσο και θηλυκά όργανα αναπαραγωγής. Για να γονιμοποιηθεί πρέπει να ζευγαρώσει με άλλο σαλιγκάρι και να φέρουν σε επαφή τα αντίθετα γεννητικά τους όργανα.

Κάθε σαλιγκάρι ψάχνει για μαλακό έδαφος για να σκάψει και να αφήσει τα αβγά του. Τα εναποθέτει σε μικρούς λάκκους 2,5-4 εκ. Κάθε σαλιγκάρι γεννά περίπου 85 αβγά και τα μικρά σαλιγκαράκια γεννιούνται μετά από 2-4 εβδομάδες. Συνήθως τα σαλιγκάρια γεννούν όταν έχει υγρασία και η πιο γόνιμη περίοδος τους είναι από Φεβρουάριο έως Οκτώβριο.
Στη φύση, συνήθως, απαιτούνται ένα έως δύο χρόνια αύξησης για να φθάσουν στην ωριμότητα.

Forum για το Ελληνικό Σαλιγκάρι

ΕΔΩΔΙΜΟΤΗΤΑ:
Έχουν βρεθεί κελύφη σαλιγκαριών σε αρχαιολογικές ανασκαφές, μια ένδειξη ότι τα σαλιγκάρια έχουν φαγωθεί από τα προϊστορικά χρόνια. Ένας αριθμός των αρχαιολογικών χώρων γύρω από τη Μεσόγειο που έχει ανασκαφεί μας παρέχει φυσικές αποδείξεις της μαγειρικής χρήσης διαφόρων ειδών σαλιγκαριών. Οι Ρωμαίοι, ειδικότερα, θεωρούσαν τα σαλιγκάρια εκλεκτή τροφή, όπως αναφέρεται στα γραπτά του Πλίνιου.
Tα σαλιγκάρια εκτός από νόστιμα, αποτελούν μια εξαιρετικά θρεπτική τροφή, πλούσια σε βιταμίνες Α, Β1, Β6, Β12, C, Ε, ασβέστιο, ιχνοστοιχεία και μέταλλα, ιδιαίτερα του Καλίου και του Μαγνησίου, ενώ περιέχουν 9 από τα δέκα ουσιαστικά αμινοξέα που χρειάζεται ο άνθρωπος. Μάλιστα περιέχουν περισσότερο σίδηρο ακόμα και από το κόκκινο κρέας, ενώ το αλάτι και το λίπος τους είναι ελάχιστο και έχουν χαμηλές θερμίδες.
Αναφέρουμε περιληπτικά της παρακάτω παρασκευές.
– α λα μπουργκινιόν σερβίρονται καυτά στο όστρακό τους και αποτελούν κλασικό πρώτο πιάτο
– α λ΄ιταλιέν (βούτυρο μετρ ντ΄οτέλ και παρμεζάνα)
– α λα βαλεζάν (πικάντικος χυμός από ψητό, βούτυρο με άρωμα σκόρδου και σχοινόπρασο)
– μπουρμπουριστά σπεσιαλιτέ της Κρήτης(μπούμπουρα σημαίνει μπρούμυτα)
Τα αυγά των σαλιγκαριών είναι εδώδιμα. Η υφή τους είναι πολλή ευαίσθητη, συνδυάζονται τέλεια με τα ποιο ποικίλα φαγητά και προσδίδουν στο πιάτο μια σπάνια πρωτοτυπία

Δεσφίνα

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ

ΕΚΤΡΟΦΗ:
Το ζήτημα της εκτροφής σαλιγκαριών ως επένδυση στον πρωτογενή τομέα τίθεται έντονα τα τελευταία τρία με τέσσερα χρόνια στην χώρα μας, ως εναλλακτική επένδυση, με καινοτόμο παραγόμενο προϊόν και με συγκριτικά πλεονεκτήματα που δίνει εξαγωγικές δυνατότητες στις Ευρωπαϊκές αγορές τροφίμων.
Πράγματι όλα τα παραπάνω στοιχεία αποτελούν μέρος μιας πραγματικότητας που φαίνεται δελεαστική, εύκολη, χαμηλού κόστους εγκατάστασης, υψηλών αποδόσεων, δηλαδή μια μεγάλη επενδυτική ευκαιρία.
Η αντιμετώπιση του θέματος της εκτροφής σαλιγκαριών στην χώρα μας γίνεται με όρους -στην καλύτερη περίπτωση- φυτικής παραγωγής και σε καμία περίπτωση με όρους ζωικής παραγωγής. Οι λόγοι για αυτή την στρέβλωση είναι παρά πολλοί, όπως η παραπληροφόρηση από τα ΜΜΕ, η αδυναμία των γεωτεχνικών να κατανοήσουν και να οριοθετήσουν την εκτροφή σαλιγκαριών μέσα στους κανόνες της ζωικής παραγωγής, και τέλος η έλλειψη καταρτισμένου επιστημονικού δυναμικού που θα μπορεί να υποστηρίξει το εγχείρημα.
Σήμερα κάθε επένδυση στην ζωική παραγωγή γίνεται με συγκεκριμένους όρους ώστε να προκύψει μια λειτουργικά καθορισμένη και χρηματοοικονομικά βιώσιμη επιχείρηση. Με αυτή την οπτική θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε και την εκτροφή των σαλιγκαριών.
Με βάση τα παραπάνω μπορούμε να εξετάσουμε την εκτροφή σαλιγκαριών ως δυνατότητα ενασχόλησης προς διερεύνηση. Μεθοδολογίες, συστήματα και καινοτομίες, που μπορούν να δώσουν «μαγικά» παραγωγικά αποτελέσματα ή να δώσουν λύσεις σε αποτυχημένες παραγωγικές διαδικασίες, δεν υπάρχουν στην εκτροφή σαλιγκαριών όπως και στην εκτροφή κανενός άλλου ζώου.
Μεθοδολογία Εκτροφής
Αναπαραγωγή
Η αναπαραγωγική διαδικασία μπορεί να πραγματοποιηθεί μέσα σε ειδικά διαμορφωμένο κτήριο ή στο χώρο πάχυνσης. Η επιλογή του τρόπου εξαρτάται από το μέγεθος της μονάδας, καθώς και το ύψος της επένδυσης. Η αναπαραγωγή μέσα στο χώρο πάχυνσης υπόκειται σε γεωγραφικούς περιορισμούς.
Πάχυνση
Ο χώρος πάχυνσης είναι δυxτιοκήπια ειδικά διαμορφωμένα για τις ανάγκες της εκτροφής. Εσωτερικά είναι διαχωρισμένα σε πάρκα πάχυνσης που διαθέτουν ηλεκτροφόρα περίφραξη, ταΐστρες και σκέπαστρα.
Τροφή
H θρέψη των σαλιγκαριών γίνεται με τεχνητό σιτηρέσιο που παρασκευάζεται από καλαμπόκι, σόγια, σιτάρι, κριθάρι, πίτουρο, ανθρακικό ασβέστιο και την προσθήκη ιχνοστοιχείων. Σε καμία περίπτωση δεν χρησιμοποιούνται υποπροϊόντα τροφών και αντιβιώσεις γιατί μπορούν να αυξήσουν την θνησιμότητα.

εκτροφή σαλιγκαριών Helix aspersa στη Δεσφίνα

Υγρασία
Στα δυχτιοκήπια η διατήρηση της απαιτούμενης υγρασίας για την αύξηση των σαλιγκαριών θα επιτυγχάνεται με σύστημα υδρονέφωσης. Η κατανάλωση νερού εξαρτάται από τηv εποχή του έτους αλλά δεν ξεπερνά τα 1200 λίτρα την ημέρα ανά στρέμμα διχτυοκηπίου.
Παραγωγικότητα
Η παραγωγικότητα μιας μονάδας εκτροφής σαλιγκαριών υπολογίζεται ανά στρέμμα δυxτιοκηπίου και κυμαίνεται από 3 έως 10 τόνους το χρόνο. Η δυναμικότητα παραγωγής σε κάθε κύκλο παραγωγής διάρκειας 3,5 μηνών είναι 4,5 τόνοι.
Κόστος
Το κόστος παραγωγής φτάνει στα 1,50 ευρώ το κιλό στις μονάδες που διαθέτουν κτήριο αναπαραγωγής και 1,20 ευρώ το κιλό στις μονάδες χωρίς κτήριο αναπαραγωγής.
SnailFarming.gr